ویژگی های بتن سبک
بتن
سبک ماده ای است با ترکیبات جدید و فوق العاده سبک و مقاوم در برابر عوامل
طبیعی که مواد تشکیل دهنده ی آن شامل ورموکولیت ، پرلیت ، سنگ بازالت و
سیمان تیپ ۲ و ... است. در این بتن همانند بتنهای عادی، از ماسه استفاده
نمی شود .
عدم
وجود ماسه باعث سبک و همگن شدن ساختار بتن گردیده و باعث می شود که مواد
تشکیل دهنده که تقریبا از یک خانواده می باشند و بهتر همدیگر را جذب کنند
ساختمان این بتن متخلخل بوده واین مسئله پارامتر بسیار موثری است . چون
تخلخل موجود در بتن باعث مقاوم شدن در برابر زلزله و عایق شدن در برابر صدا
، گرما و سرما می گردد . ترکیبات این بتن به گونه ای عمل می کند که حالت
ضد رطوبت به خود گرفته و به مانند بتن معمولی که جذب آب دارد عمل نکرده و
آب را از خود دفع می کند .
این بتن تحت فشار مستقیم (پرس) ساخته می شود بدلیل شکل گیری بتن در فشار ،
ساختار آن دارای یکپارچگی قابل قبولی است بتن سبک در قالبهای طراحی شده
توسط متخصصین ، بصورت یکپارچه ریخته می شود بدلیل یکپارچگی در نوع ساختمان
بتن ، قطعه تولیدی از استحکام بالایی برخوردار شده و مقاومت بالایی نیز
در زلزله از خود نشان خواهد داد برای تقویت این بتن از یک یا چند لایه شبکه
فلزی در داخل بتن استفاده شده که این حالت همانند مسلح کردن بتن معمولی
بوسیله میلگرد می باشد هزینه تولید این نوع بتن از دیگر مواد ساختمانی به
نسبت ویژگی آن پایین تر است .
زمان بسیار کمتری جهت تولید دیوارهای بتنی سبک یا قطعات دیگر لازم است پرت
مواد اولیه جهت تولید بتن سبک بسیار کمتر از بتن معمولی است . چون تمام
مراحل تولید در محل مشخصی صورت گرفته و جهت تولید پروسه ای طراحی گردیده
است بدلیل طراحی کلیه مراحل تولید و وجود نظارت بر تمامی این مراحل ماده
تولیدی دارای استاندارد خاصی تعریف شده است . (مهندسی ساز )
خرید مصالح بطور عمده صورت می گیرد و هزینه کمتری برای سازنده در بر خواهد
داشت و در نهایت خانه پیش ساخته با قیمت پائین تری عرضه می گردد قطعات
تولیدی در کارخانه از آزمایشات کنترل کیفیت گذر کرده و در صورت تائید به
بازار مصرف عرضه می گردد بتن سبک مسطح بوده که می توان با یک ماستیک کاری
ساده بر روی آن رنگ آمیزی کرد .
بتن سبک یا متخلخل در سال ۱۹۲۴ میلادی توسط یک آرشیتکت سوئدی اختراع گردید . هم اکنون در اروپا بتن سبک تحت نامهای (YTONG) و یا (HEBELEX) عرضه
می شود . ساخت این محصول با استفاده از تکنولوژی پیشرفته از طریق اختلاط و
پخت مواد اولیه : ماسه سیلیسی ، آهک ، سیمان ، پودر آلومینیوم و آب انجام
میگیرد.
خواص بتن سبک (هبکلس):
وزن مخصوص:
هر متر مکعب حدود ۶۰۰ کیلو گرم مقاومت فشاری، ۳۰ تا ۳۵ کیلوگرم است که
کارکردن با بتن سبک (هبلکس) را بسیار آسان میکند . مثلا براحتی می توان آن
را اره نمود یا میخ در آن کوبید و یا جای پریز یا کانال عبور سیم برق و
لوله آب را در آن بوجود آورد . علاوه بر این بتن سبک در مقابل آتش بسیار
مقاوم است و کلیه شرایط سلامت محیط زیست را دارا می باشد .
با توجه به آئین نامه جدید محاسبه ایمنی ساختمانها در برابر زلزله ،
بکارگیری مصالح سبک وزن راه حل مناسب و با صرفه در جهت افزایش ایمنی
ساختمان می باشد و بلوکهای بتن سبک (هبلکس) تامین کننده این مزیت فنی است .
یک متر مکعب بلوک هبلکس حدود ۶۰۰ کیلوگرم وزن دارد که برابر ۸۶۶ عدد آجر
به وزن ۱۷۵۰ کیلوگرم می باشد .
بعبارت دیگر یک عدد بلوک ۲۰*۲۵*۵۰ هبلکس مطابق با ۲۶ عدد آجر است در حالیکه وزن آن برابر وزن ۱۰
عدد آجر بوده و یک کارگر براحتی می تواند آن را حمل نماید و سریعا نیز نصب
می گردد . ضمنا ملات مصرفی برابر ۲۵% ملات مورد نیاز برای اجرای همان
دیوار با آجر بوده و به درصد سیمان کمتری نیز در ملات نیاز دارد . بعنوان
مثال : چنانچه برای اجرای یک دیوار با آجر به یکصد کیلوگرم سیمان نیاز باشد
همان دیوار در صورت استفاده از بلوکهای هبکلس ۱۵ کیلوگرم سیمان مصرف می
کند. همچنین بارگیری و حمل بلوکهای هبکلس که در قالبهای ۱۵/۳ متر مکعبی
بسته بندی می شوند با استفاده از جرثقیل فکی و تریلی کفی براحتی و اقتصادی
تر انجام می گردد.
مزایای فنی:
سبکی وزن ، عایق در برابر حرارت ، برودت صدا ،
استحکام و پایداری در مقابل زلزله و آتش سوزی و بسیاری مزایای دیگر از
محاسن بلوکهای هبلکس نسبت به سایر مصالح قدیمی نظیر آجر و سفال می باشد .
مزایای اجرائی:
با توجه به ابعاد و سبکی و راحتی نصب بلوکهای هبلکس در همه ضخامتها ، سرعت اجرای هبلکس نسبت به سایر مصالح به ۳ برابر بالغ می گردد .
مزایای اقتصادی:
پروژه های ساختمانی با استفاده از بلوک های
هبلکس با در نظر گرفتن سرعت اجرا ، به دستمزد کمتری نیاز دارد و همچنین
استفاده از هبلکس به سبب مصرف ملات کمتر و نیز کاهش بارهای وارده به سازه
بدلیل وزن کم دیوارها که موجب کاهش ابعاد سازه می شود . صرفه جوئی قابل
ملاحظه ای را در هزینه مصالح مصرفی موجب می گردد .
عایق بودن هبلکس در برابر گرما و سرما ، علاوه بر صرفه جوئی چشمگیری در
فضاهای تاسیساتی و سطح حرارتی برودتی موجب کاهش قابل ملاحظه در مصرف انرژی
لازم برای سرمایش و گرمایش ساختمان در آینده خواهد شد . (خصوصا با توجه به
روند افزایش قیمت سوخت ) .
به علاوه با توجه به ظوابط اخیر شهر سازی مربوط به اماکن عمومی نظیر هتلها و
ادارات مبنی بر جلوگیری از انتشار صدا بین واحدها و اطاقها .
دستورالعمل اجرایی :
1- کادر اجرایی :
کار کردن با هبلکس نیاز به تخصص خاصی ندارد .
با توجه به ابعاد و سهولت کار با هبلکس ، سرعت اجرا نیز نسبت به آجر و
سفال تا دو الی سه برابر افزایش می یابد .
2- ملات مورد نیاز:
همان ماسه و سیمان می باشد و با توجه به
اینکه بلوکهای هبلکس یک نوع بتن سبک می باشد و همگونی کاملی با ملات ماسه
سیمان دارد می توان نسبت ترکیب را به پنج یا شش به یک تبدیل و در مصرف
سیمان صرفه جویی بیشتری نمود در مواردی که تیغه بندیهای مورد اجرا با آب و
رطوبت سرکاری نداشته باشند (مثل دیوار اتاق خواب ، کار ، ... ) می توان از
ملات گچ و خاک (به لحاظ صرفه جویی اقتصادی ) نیز استفاده نمود .
3- جذب آب :
با توجه به ابعاد و متخلخل بودن بلوکهای هبلکس ، نم و رطوبت توسط این بلوکها منتقل نمی شود
نکته مهم: در عین این
که بلوکها نم و رطوبت را منتقل نمی کنند ولی در سطح بلوک آب بیشتری را
نسبت به مصالح مشابه جذب می کند . لذا در زمان استفاده از این بلوکها باید
نکات زیر را رعایت نمود :
اول: قبل از اجرا بلوکها باید کاملا خیس شوند .
دوم: ملات مصرفی را نیز باید با رقت بیشتری تهیه نمود .
سوم: بعد از اجرا در صورت امکان به دیوارها آب داده شود .
4- اندود گچ و خاک:
با توجه به سطح صاف و صیقلی هبلکس نسبت به
سایر مصالح ) در صورت اجرای صحیح دیوارها به اندودی بیش از ۱ الی ۲
سانتیمتر نیاز نخواهد بود (یعنی در هر طرف نیم الی یک سانت ).
بشر
برای تبادل حرارتی و رطوبتی با محیط خود و به منظور نگهداری خود در برابر
شرائط اقلیمی ابتدا از پوشش یا لباس استفاده کرد خصوصیات انواع لباس از نظر
فرم و نوع جنس بیانگر و نشاندهنده شرایط اقلیمی متفاوت محیط است . پس از
پوشش بدن انسان در اندیشه احداث فضاهای مناسب برای انجام کارهای مختلف بر
آمد لذا با امکانات و شرایط موجود اقدام به ساختن بناهای مورد نیاز کرد .
تا چند دهه قبل مصالحی که انسان برای ساختمان سازی در اختیار داشت از نظر
انگشتان دست بیشتر نبود وساختمانها با رعایت شرایط آب و هوا و موقعیت
جغرافیایی و مصالح موجود در منطقه ساخته می شوند . در ایران خاک رس دستمایه
اولیه مصالح ساختمانی بوده است . از شمال ایران تا حاشیه کویر و کرانه
خلیج فارس همراه با مصال دیگر مانند سنگ ، چوب ، گچ و آهک مصالح محدودی
بودند که با آنها ساختمان بنا می شد . اما در تمام دوران و سالها معماران
سعی می کردند که فضای مورد نیاز انسان را به طریقی بسازند که ضمن تامین
نیازهای فیزیکی از نظر نیز متعادل و آرام بخش باشد . در جهان امروز بیش از
۹۰% مصالحی که عرضه می شوند در چند دهه اخیر شناخته و تهیه شده اند .
هرکدام از این مصالح به تنهایی دارای خواص فیزیکی و شیمیایی ویژه ای هستند
که برای اهداف معینی فراهم شده اند . هر کدام از این مصالح به تنهایی دارای
خواص فیزیکی و شیمیایی ویژه ای هستند که برای اهداف معینی فراهم شده اند .
مصالح جدید برخوردار از تکنیک پیشرفته تهیه و عرضه به مراتب ارزانتر از
مصالح سنتی در درسترس قرا می گیرند و از مقاومت فیزیکی بیشتری نیز
برخوردارند . از نظر تنوع و زیبایی نیز این مصالح از مصالح محدود سنتی
بیشتر جلب توجه می نمایند . لذا استفاده از آنها در ساختمان موجب بهبود
رفاه نسبی انسانها و دوام بیشتر ساختمانها می شود یکی از نکات بسیار ضروری
در امر ساختمان مدرن دنیا ، کاهش وزن ساختمان است . این موضوع مسائل
اقتصادی بسیاری را شامل می شود که کاهش قیمت مواد اصلی و کاهش هزینه حمل و
نقل مصالح از محل تولیبد تا محل ساختمان از جمله آنهاست . از جمله مصالح
جدیدی که در کشور ما در ساخت و زیبایی بناهای مسکونی مورد استفاده بسیار
قرار گرفته است محصولی از کارخانجات بنای سبک می باشد که هبلکس با بین سبک
نامیده می شود . این محصول جدید علاوه بر آن که استحکام و پایداری لازم را
در قبال هر گونه آسیب و عوامل خارجی داراست عایق مناسبی در برابر سرما ،
گرما و صداست و نسبت به مصالح دیگر بسیار ارزانتر تمام می شود .
این محصول امتیازات ویژه ای نسبت به دیگر مصالح را دارد از جمله این که
عایق مناسب حرارتی و صداست ، در برابر فشار مقاوم است ، با ابزار معمولی به
آسانی بریده می شود و می توان آن را به هر شکل تراشید ، سوراخ کرد و یا
تغییر شکل داد . کارخانجات بنای سبک یکی از عظیم ترین تولید کنندگان ایتونگ
در تهران واقع است . تولید کارخانه روزانه ۵۲۰ متر مکعب بلوکهای ساختمانی
است که طبق استاندارد (Din) آلمان طبقه بندی شده اند .
بتن سبک یا بتن متخلخل اولین بار در سال (۱۹۲۴) میلادی بوسیله آرشیتکت
سوئدی اختراع شد . این محصول هم اکنون در اروپا با نامهای ایتونگ و یا هبل
عرضه می شود و بعلت سبکی و استحکام ، دارای مقاومت بالا در برابر زلزله است
.
در موقعیت کنونی بتن سبک یا هبلکس بهترین ماده برای ساخت ساختمانهای کوچک و
بزرگ مسکونی ، خدماتی ، صنعتی و کشاورزی بویژه در مناطق زلزله خیز می باشد
.
هبلکس مخلوطی از سیلیس ، سیمان ، آهک و پودر آلومینیوم درحرارت ۲۰۰ درجه
سانتی گراد و فشار ۱۲ اتمسفر در اتوکلاوها پخته و به قطعات مورد نیاز
ساختمانی بریده می شود .
سیلیس از مهمترین مواد اولیه بتن سبک برای ساخت هبکلس از معادن داخل کشور
تهیه می شود و آهک نیز بصورت فرآوری شده و پخته شده به داخل کارخانه حمل می
گردد .
در خط تولید بتن سبک یا هبلکس ۳ سیلوی نگهداری مواد اولیه وجود دارد که عبارتند از :
1- سیلوی سیلیس
۲- سیلوی آهک
۳- سیلوی سیمان
که مواد اولیه پس از نگهداری در این سیلوها به تدریج وارد خط تولید می شوند
. سیلیس ، آهک و سیمان بوسیله الواتورهای مخصوص از سطح زیرین سیلوها به
داخل آنها منتقل و درمدت زمان مشخص وارد خط تولید می شوند .
در نخستین مرحله از تولید بتن سبک ، مواد اولیه شامل سیلیس و آب در آسیاب
شماره (۱) بصورت دوغاب یا گل در آورده می شود و در آسیاب شماره (۲) مواد
مورد مصرف شامل سیلیس ، آهک و سیمان بصورت خشک پس از توزین مخلوط می شوند و
در واقع دو آسیاب در این مرحله وجود دارد :
آسیاب شماره (۱) یا آسیاب مواد تر
آسیاب شماره (۲) یا مواد خشک
که پس از مخلوط شدن و فرآوری ، مواد به محل قالب ریزی انتقال داده می شوند .
پیش از آنکه مواد به قسمت قالب ریزی انتقال یابند بدقت توزین شده و در
میکسرهای مخصوصی در مدت زمان لازم و مشخص مخلوط می شوند . در این بخش ۳ نوع
مواد اولیه وجود دارد که توزین نهایی مواد در آنها انجام می شود . هر ۳
نوع مواد شامل آهک ، سیمان و سیلیس در این بخش توزین شده و وارد آسیاب های
خشک و تر می شوند مرحله بعدی کار مرحله قالب ریزی مواد است که مواد مخلوط
شده در داخل قالبهایی که هر کدام تقریبا ۳ متر معکب گنجایش دارند ریخته
میشوند .
مخلوط متناسب از سیلیس ، آهک ، سیمان و آب که با شیوه ای هماهنگ در میکسرها
عمل آوری شده است نیمی از حجم قالبها را پر می کند . این مواد پس فعل و
انفعالات شیمیایی در زمانی مشخص بصورت قالبهای مورد نظر در می آیند این
زمان حدود ۵/۳ساعت به درازا می کشد . اینک زمان آن رسیده است تا قالبهای
تولیدی را به خط ریخته گری انتقال دهند . این قالبها بوسیله شیفتر به خط
ریخته گری کارخانه برده می شوند تا این مرحله از کار انجام شود . قالبهای
تولیدی را بامازوت اندود می کنند تا در مرحله ریخته گری چسبندگی ایجاد نشود
.
بدلیل فعل و انفعالات شیمیایی در مرحله قالب ریزی ، مواد اولیه حرارتی حدود ۷۰ درجه سانتی گراد تولید می کنند .
میزان حرارت موجود و آمادگی قالبها برای خط برش بوسیله متخصصان کارخانه
اندازه گیری می شود تا پس از اعلام آمادگی قالبها به خط برش منتقل شود .
بعلت تغییراتی که می تواند در مواد اولیه رخ دهد ، این مواد پیش از ورود به
خط ، کنترل شده و آزمایش های شیمیایی روی آنها انجام می شود و پس از ورود
به خط نیز بنا به کیفیتی که درون قالبها دارد ، تحت آزمایش و کنترل کیفی
قرار می گیرند .
در این بخش از کارخانه سطح خارجی قالبها برداشته می شود تا یک سطح هموار و
مشخصی از تمام قالبها نمایان شود در این قسمت دیوارهای جانبی قالبها جدا
شده و از واگنها جدا می شوند و آنگاه به بخش برش انتقال می یابند . در این
بخش پس از دیواره برداری از قالبها ، ابتدا برشهای عرضی به قالبها داده می
شود و آنگاه با دستگاههای پیشرفته برش و با دقت و توجه خاص کارکنان و
متخصصان کارخانه برشهای طولی قالبها انجام خواهد شد . اندازه برشهای طولی و
عرضی قالبها بسته به تقاضای مصرف کنندگان و بازار مصرف آن دارد که به
وسیله متخصصان کارخانجات بنای سبک قابل تنظیم خواهد بود .
پس از مرحله برش ، قالبها بر روی واگنهای مخصوصی قرار می گیرند و تا به بخش بلوکی که مرحله پخت قالبهاست انتقال یابد .
قالبهای هبلکس در مرحله پخت وارد اتو کلاوها می شوند و به مدت ۵/۱۳ساعت در
حرارت ۲۰۰ درجه سانتی گراد و با فشار ۱۲ اتمسفر پخته و عمل آوری می شوند .
اکنون قالبها با گذشت ۵/۱۳ ساعت در اتوکلاوها و پخت کامل به بخش بار انداز
محصولات آماده تحویل انتقال می یابند تا به تدریج به بازار مصرف عرضه شود .
همانگونه که پیش تر گفته شد آنچه که مشخص بارز و شاخص هبلکس یا بتن سبک می
باشد ، استحکام لازم ، کاربرد سریع در ساختمان سازی ، سبک و شکل پذیر بودن ،
عایق بودن در مقابل سرما ، گرما و صدا ، صرفه جویی در ملات مصرفی و در
نهایت ارزان بودن آن در برابر سایر مصالح ساختمانی است و در یک کلام می
توان نتیجه گرفت که استفاده از بلوکهای ساختمانی هبلکس وزنی سبک تر ، سرعتی
بیشتر ، مصاحلی کمتر و دیگر مسائل مهندسی را بوجود می آورد . در هبلکس به
لحاظ داشتن تخلخل عمل تبخیر به آسانی انجام می شود . با توجه به آئین نامه
جدید محاسباتی و ایمن سازی ساختمانها در برابر زلزله تنها راه حل صرفه جویی
در مقابل کاربرد مصالح و افزایش ایمنی بکارگیری مصالح سبک وزن می باشد که
بنای سبک یا هبلکس شاخص این مزایاست .
یک متر مکعب هبلکس۶۰۰۰ کیلوگرم وزن دارد که برابر با ۱۰۰۰ عدد آجر معمولی به وزن ۲ تن است .
